Oh! You come to my blog. Welcome...
“ အပါယ္ေလးပါး ” (၁) ငရဲ = ခ်မ္းသာအနည္းငယ္မွ် မရွိဘဲ၊ မီးေတာက္မီးလွ်ံ၊ ဒါးလွံစက္တို႔၌ ခံရျခင္းကို“ငရဲ”ဟု ေခၚပါသည္ ။ (၂) တိရစၦာန္= တရားမသိ၊ စားျခင္း၊ အိပ္ျခင္း၊ ေမထုန္မီွ၀ဲျခင္းကိုသာ သိေသာသတၱ၀ါ ၊ မဂ္-ဖိုလ္မွ ဖီလာကန္႔လန္႔ျဖစ္ေသာ “သတၱ၀ါ” ။ (၃) ျပိတၱာ= ခ်မ္းသာသုခမွ ကင္းေ၀းေသာဖုတ္တေစၦ စေသာ သတၱ၀ါ ။ (၄) အသူရကာယ္= စည္းစိမ္ခ်မ္းသာျမဴးတူးျခင္း စသည္တို႔ျဖင္႔ မျမဴးတူးမထြန္းပတတ္ေသာ“သတၱ၀ါ” “ ကပ္သံုးပါး ” (၁) ဒုမၻိကၡႏၱရကပ္ = အစာေခါင္းပါး ငတ္မြတ္ျခင္းေၾကာင့္ မ်ားစြာေသေၾကပ်က္စီးျခင္း ။ (၂) သတၱႏၱရကပ္ = ေသေစတတ္ေသာ ဓါး၊ လွံ၊ ေသနတ္၊ စေသာလက္နက္တို႔ျဖင့္၊ အခ်င္းခ်င္း တိုက္ခိုက္ထိုးခုတ္၍ မ်ားစြာေသေၾကပ်က္စီးျခင္း ။ (၃) ေရာဂႏၱရကပ္= ကူးစက္တတ္ေသာ အနာေရာဂါ က်ေရာက္သျဖင့္ မ်ာစြာေသေၾကပ်က္စီးျခင္း ။ ။
· မဂ္ဖိုလ္ နိဗၺာန္ မရနိုင္သည္ကိုစြဲ၍ ရပ္ျပစ္ဟုေခၚပါသည္ “ ရပ္ျပစ္ရွစ္ပါး ” (၁) ငရဲ ။ (၂) တိရစၦာန္ ။ (၃) ျပိတၱာ ။ (၄) အရူပဘုံ=(နာမ္သက္သက္သာရွိ) ။ အသညသတ္ဘံု= ( ရုပ္သက္သက္သာရွိ ) ။ (၅) ပစၦႏၱရစ္အရပ္ ။ (၆) မိစၦာဒိ႒ိ ။ (၇) ဥာဏ္ပညာမရိွသူ (ပဋိသေႏၶအားျဖင္႔ က်ဳိး၊ ကန္း၊ ဆြံ႔၊ အ ေသာသူအျဖစ္ ။ (၈) ဘုရားမပြင္႔ရာအခါ၌ လူျဖစ္ရျခင္း ။ ။ “ ရန္သူမ်ဳိးငါးပါး ” (၁) ေရ ။ (၂) မီး ။ (၃) မင္း ။ (၄) ခိုးသူ ။ (သူတပါးပစၥည္းကို ပိုင္ရွင္မသိေအာင္ တိတ္တဆိတ္ ယူတတ္ေသာသူ) (၅) မခ်စ္မႏွစ္သက္ေသာသူ ။ (မိမိကိုမုန္း၍ ပ်က္စီးရာ ပ်က္စီးေၾကာင္း ၾကံတတ္သူ ) ေဖာက္ျပန္ခြ်တ္ယြင္းျခင္းကို ၀ိပတၱိဟုေခၚသည္ “ ၀ိပတၱိတရားေလးပါး ” (၁) ဂတိ၀ိပတၱိ = အပါယ္ဘံု၌ ျဖစ္ရျခင္း ။ (၂) ဥပဓိ၀ိပတၱိ = ရုပ္ဆင္းအဂၤါခ်ဳိ႕တဲ့ျခင္း ။ (၃) ကာလ၀ိပတၱိ = တရားမေစာင့္ေသာသူတို႔၏ လက္ထက္၌ျဖစ္ရျခင္း ။ (၄) ပေယာဂ၀ိပတၱိ = အကုသိုလ္တရားကိုသာ အားထုတ္၍ အက်င့္ပ်က္စီးျခင္း ။ ။ · ေဆြမ်ိဳး၊ ဥစၥာ၊ ေရာဂါ၊ အယူ ၊ အက်င့္ပ်က္စီးျခင္းကို ဗ်ႆနဟုေခၚသည္။ “ ဗ်သနတရားငါးပါး ” (၁) ဥာတိဗ်သန = ေဆြမ်ိဳးပ်က္စီးျခင္း ။ (၂) ေဘာဂဗ်သန = စီးစိမ္ ဥစၥာ ရာထူး ပ်က္စီးျခင္း ။ (၃) ေရာဂဗ်သန = အနာေရာဂါေၾကာင့္ ပ်က္စီးျခင္း ။ (၄) ဒိ႒ိဗ်သန = အယူလႊဲမွား၍ ပ်က္စီးျခင္း ။ (၅) သီလဗ်သန = ေကာင္းေသာအက်င့္သီလ ပ်က္စီးျခင္း ။ ။ “ ဗုဒၶဝင္အက်ဥ္းမွတ္ရန္ ” လူအမည္ = သိဒၶတၳ ။ ဘုရားဘြဲ႔ = ေဂါတမ ။ မိဘအမည္ = သုေဒၶါဒၵနမင္းနွင္႔ မာယာေဒဝီ ။ ၾကင္ယာေတာ္ = ယေသာ္ဓရာ ။ (ဘဒၵကဉၥနာ) ရင္ေသြးေတာ္ = ရာဟုလာ ။ ေယာက္ဖေတာ္ = ေဒဝဒတ္ ။ မိေထြးေတာ္ = ေဂါတမီ ။ ေနျပည္ေတာ္ = ကပိလဝတ္ျပည္ ။ (သကၠတိုင္းမဇၥ်ိမေဒသ) ဖြားရာဌာန = လုမိၺနီဥယာဥ္ ။ ( ကပိလဝတ္ျပည္နွင့္ေဒဝဒဟအၾကား) နန္းစံနွစ္ = ၁၃ နွစ္ ။ (၁၆ နွစ္မွ ၂၉ နွစ္အထိ) နမိတ္ၾကီးမ်ား = သူအို ၊သူနာ၊ သူေသ ရဟန္း ။ ဗ်ာဒိတ္ခံယူေသာဘဝ = သုေမဓါရေသ႔ဘ၀ ။ ဗ်ာဒိတ္ခံယူေသာေန႔ = ကဆုန္လျပည္႔ေန႔ ။ ဗ်ာဒိတ္ေပးေသာဘုရား = ဒီပကၤရာျမတ္စြာဘုရား ။ ပါရမီျဖည္႔ဘက္ = သုမိတၱာအမ်ိဳးသၼီး ။ (ယေသာ္ဓယာအေလာင္း) ပါရမီျဖည္႔ရာကာလ = ေလးအသေခ်ၤနွင့္ ကမၻာတစ္သိန္း ။ ပါရမီျဖည္႔ရျခင္း၏ရည္ရြယ္ခ်က္ = သတၱဝါအမ်ားအက်ိဳးေဆာင္ရြက္ရန္ ။ ဒုကၠရစရိယာက်င့္ရေသာကာလ = ၆ နွစ္ၾကာ ။ (၉၇မွ ၁၀၃ အထိ) က်င္႔သည္႔ေနရာ = ဥရုေဝဠေတာ ။ ဘုရားျဖစ္ခ်ိန္သက္တမ္း = ၃၅ နွစ္အရြယ္ ။ ဘုရားပြင္႔ရာသက္တမ္း = ၁၀၀ တမ္း ။ အလုပ္ေကၽြး = ပဥၥဝဂီငါးဦး ။ (ဒုကၠရစရိယ က်င္႕ခိုက္) တရားဦးေဟာသည္႔ေနရာ = ဗာရာဏသီ မိဂဒါဝုန္ေတာ ။ ပထမဆံုး သာဝက = ပဥၥဝဂီ ငါးဦး ။ (သာ၀က=ဘုရား၏တပည္႔သား) ေနာက္ဆံုးကၽြတ္ေသာ သာဝက = သုဘဒၵပရိဗိုဇ္ ။ လက္ယာရံ အဂၢသာဝက = အရွင္သာရိပုတၱရာ ။ လက္ဝဲရံ အဂၢသာဝက အရွင္ေမာဂၢလန္ ။ အဆံုးအမသာသနာ = ပရိယတၱိ ပဋိပတၱိ ပဋိေဝဓ ။ က်င့္စဥ္သိကၡာ = သီလ သမာဓိ ပညာ ။ ခ်မွတ္ေသာလမ္းစဥ္ = မဇ်ိၹမပဋိပဒါ မဂၢင္လမ္းစဥ္ ။ သေႏၵယူေသာေန႔ = မဟာသကၠရာဇ္ ၆၇ ဝါဆိုလျပည္႔ ၾကာသပေတးေန႔ ။ ဖြားျမင္ေသာေန႔ = မဟာသကၠရာဇ္ ၆၈ ကဆုန္လျပည္႔ ေသာၾကာေန႔ ။ ေတာထြက္ေသာေန႔ = မဟာသကၠရာဇ္ ၉၇ ဝါဆိုလျပည္႔ တနလၤာေန႔ ။ ဘုရားျဖစ္ေသာေန႔ = မဟာသကၠရာဇ္ ၁၀၃ ကဆုန္လျပည္႔ ဗုဒဟူးေန႔ ။ ဓမၼစၾကၤာေဟာေသာေန႔ = မဟာသကၠရာဇ္ ၁၀၃ ဝါဆိုလျပည္႔ စေနေန႕ ။ ပရိနိဗၺာန္စံေသာေန႔ = မဟာသကၠရာဇ္ ၁၄၈ ကဆုန္လျပည္႕ အဂၤါေန႔ ။ ေတေဇာဓါတ္ေလာင္ေသာေန႔ = ၁၄၈ ကဆုန္လဆုတ္ ၁၂ ရက္ တနလၤာေန႔ ။ “ သီလေစာင့္တည္ျခင္း၏အက်ဳိ း ” ဝိမာန ဝတၳဳေတာ္တြင္ ဥတၱရာနတ္သမီး၊ ေသာဏဒိႏၵာနတ္သမီး ၊ဥေပါသထာနတ္သမီးတို႔သည္ ဥပုသ္သီလေဆာက္တည္က်င္႔သံုးသျဖင့္ၾကီးက်ယ္ခမ္းနားေသာ နတ္စည္းစိမ္ကို ရရွိေၾကာင္း ေဖာ္ ျပထား၏ ၊ ဥပုသ္သီလေဆာက္တည္သျဖင့္ ေကာင္းက်ိဳးရေသာအျခားသာဓကဝတၳဳမ်ားလည္း မ်ားစြာရွိေပေသး၏ သို႔ျဖစ္၍ ဥပုသ္သီလကို မျပတ္ေစာင့္ထိန္းသင့္ၾကပါသည “ ဘုရားရွိခိုးျခင္း ဘုရားဂုဏ္ေတာ္ပြားမ်ားျခင္း၏ အက်ဳိး ” ျမတ္ဗုဒၶလက္ထက္ေတာ္အခါက မ႒ကု႑လီအမည္ရွိ လူငယ္တစ္ဦးသည္၊ ေသလုဆဲဆဲအိပ္ယာထဲ လဲေန၏၊ ထိုသူငယ္ေသလြန္လ်ွင္ ငရဲသို႔က်ေရာက္မည္ျဖစ္ေၾကာင္း ျမတ္ဗုဒၶက သိျမင္ေတာ္မူ၏၊ ျမတ္ဗုဒၶသည္ ထိုသူငယ္အား ကယ္တင္လိုသျဖင့္ ထိုလူငယ္ေနထိုင္ရာအိမ္ေရွ႕သို႔ၾကြေရာက္ရပ္တန္႔ျပီး ေရာင္ျခည္ေတာ္တို႔ကို လႊတ္ေတာ္မူသည္၊ ထိုလူငယ္သည္ ဘုရားရွင္အား၊ ဖူးျမင္ခြင္႔ရသျဖင့္ၾကည္ညို စိတ္ေပၚလာျပီး အိပ္ယာထဲအိပ္လ်ွက္ပင္ရွိခိုး၏ ၊ မၾကာခင္ ထိုလူငယ္ေသဆံုး၍ နတ္ျပည္၌တစ္ဆယ္႔ နွစ္ယူဇနာရွိေသာ၊ ဗိမာန္ရွင္နတ္သားျဖစ္ေလသည္။ ( ဝိမာန၊ ႒။ မ႒ကု႑လီဝိမာန၊ ဝတၳဳ ) ထိုမ်ွရွိခိုး၍ အက်ိဳးရသည္ကိုထားဘိဦး၊ သူေမဓာဘုရားလက္ထက္ေတာ္က၊ ဥပါသကာတဦးသည္၊ သူတစ္ပါးတို႔အား ေစတီေတာ္ကို ရိွခိုးရန္တိုက္တြန္းသျဖင့္ ေသလြန္ေသာအခါ တာ၀တႎသာနတ္ျပည္၌၊ နတ္သားျဖစ္ရေလသည္ ။ထိုမ်ွသာမက ဘုရားရွိခိုးျခင္း ဘုရားဂုဏ္ေတာ္ပြားမ်ားျခင္း အက်ိဳး (၁၁) မ်ိဳး ကိုလည္း ရရွိနိုင္ၾကေပေသးသည္၊ ယင္းတို႔ကား (၁) ရာဂ ေဒါသ ေမာဟ ကိေလသာ မျဖစ္ပြါးျခင္း ။ (၂) စိတ္အစဥ္ေျဖာင့္မတ္ျခင္း ။ (၃) ဘုရား၌ ရိုေသျခင္း ။ (၄) သဒၶါ သတိ ပညာ ပုည ျပန္႔ေျပာျခင္း ။ (၅) ပီတိ ပါေမာဇၨ မ်ားျပားျခင္း ။ (၆) ေဘးရန္ အမ်ိဴးမ်ိဴး ကိုသည္းခံနိုင္ျခင္း ။ (၇) ဘုရားႏွင့္အတူေနရသက႔ဲသို႔ ထင္မွတ္ရျခင္း ။ ( ဘုရားနွင့္နီးစပ္၍အကုသိုလ္နည္းပါးသည္ဟုဆိုလိုသည္ ) (၈) ေစတီအလား ပူေဇာ္ထိုက္ျခင္း ။ (ဘုရားဂုဏ္ေတာ္ပြါးမ်ားသူတို႔၏ ကိုယ္ခႏၵာသည္ ေစတီအလား ပူေဇာ္ထိုက္သည္ဟုဆိုလိုသည္) (၉) ဘုရား၌ စိတ္ညႊတ္ျခင္း ။ (ဘုရား၌ စိတ္ေရာက္ေန၍ အျပင္အပ အကုသိုလ္မ်ား မဝင္နိုင္ျခင္း) (၁၀) အရွက္အေၾကာက္ျဖစ္ျခင္း ။ (အကုသိုလ္ျဖစ္မွဳ က်ဴးလြန္စရာေတြ႔ခ႔ဲေသာ္ ဘုရားအာရံုထင္ ျမင္လာ၍ ဟီရိၾသတၱပၸ အရွက္အေၾကာက္ဝင္ျပီး မလြန္ၾကဴး ျခင္း ) (၁၁) နတ္ရြာစံေသာ္ သုဂတိလားျခင္း ။ (ဤဘဝ၌ မဂ္ ဖိုလ္ မရေသးေစကာမူ ကြယ္လြန္ေသာအခါ ဒုဂၢတိမက်နိုင္) ( ဝိသုဒိၵမဂ္ ပထမစာအုပ္ ) “ ေမတၱာပို႔သျခင္းအက်ဳိး ” ဗုဒၶရွင္ေတာ္ဘုရား လက္ထက္အခါေတာ္က သာ၀တိၳျပည္မွ ယူဇနာတစ္ရာေဝးေသာ ေတာေနရဟန္း (၅၀၀) တို႔ကို၊ နတ္ဘီးလူးတို႔က ေျခာက္လွန္႔ၾက၏ ထို႔ေၾကာင္႔ရဟန္းတို႔သည္ တရားအားထုတ္ေသာ္ လည္း တရားထူးကို မရနိုင္ၾက ၊ ျမတ္ဗုဒၶက ထိုရဟန္းတို႔အား နတ္ဘီးလူးတို႔ေျခာက္လွန္႔ မႈမျပဳရန္ ေမတၱာသုတ္ပရိတ္ေတာ္ကို ေဟာၾကားသင္ျပေတာ္မူျပီး ထိုရဟန္းတို႔သည္ ေမတၱာသုတ္ပရိတ္ေတာ္ တို႔ကို ရြတ္ဆို၍ ေမတၱာပို႔သျဖင္႔႔ နတ္ဘီးလူးတို႔ေျခာက္လွန္႔မႈကင္းေ၀းခ႔ဲ၏ ။ ထိုမ်ွသာမက ေမတၱာ၏ အက်ိဳး (၁၁) မ်ိဳးကို ရရွိနိုင္ၾကေပေသးသည္၊ ယင္းတို႔ကား (၁) ခ်မ္းသာစြာ အိပ္ရျခင္း ။ (၂) ခ်မ္းသာစြာ ႏိုးရျခင္း ။ (၃) အိပ္မက္ဆိုးကို မျမင္မက္ျခင္း ။ (၄) နတ္တို႔က ေစာင့္ေရွာက္ျခင္း ။ (၅) လူအမ်ား ခ်စ္ခင္ျခင္း ။ (၆) မီးေဘး မသင့္ႏိုင္ျခင္း ။ (၇) အဆိပ္ လက္နက္ မသင့္ေရာက္ႏိုင္ျခင္း ။ (၈) စိတ္တည္ၾကည္ျခင္း ။ (၉) ေတြေ၀စြာ မေသရျခင္း ။ (၁၀) ေသလြန္လွ်င္ ျဗဟၼာ့ျပည္ေရာက္ႏိုင္ျခင္း ဟူ၍ (၁၁) ပါးရွိေၾကာင္း ျပဆိုထားပါသည္ ။ “ ဆြမ္းလွဴဒါန္းရျခင္းအက်ဳိး ” ရာဇျဂိဳဟ္ျပည္၌ အာစာမ ဒါယိ္ကာ အမ်ိဳးသမီးသည္ သူေဌးအိမ္မွ စားၾကြင္းစားက်န္ ထမင္းခ်ဳိး(ဂ်ဳိး)ကို ရသျဖင္႔ အရွင္မဟာကႆပအား လွဴဒါန္း၏ ထိုကုသိုလ္ေၾကာင္႔ေသလြန္၍ နိမၼာနရတိနတ္ျပည္၌ နတ္သမီးျဖစ္ရေလသည္။ ( ဝိမာန၊ ႒။ အာစာမဒါယိကာဝတၳဳ ) ဆြမ္းလွဴဒါန္းသျဖင့္ ရရွိေသာအျခားသာဓက ဝတၳဳမ်ားစြာရွိေသး၏ ၊ ဆြမ္းလွဴဒါန္းသျဖင့္ ရရွိေသာ အက်ဳိးတရား (၅)မ်ဳိးကိုလည္း အဂုၤတၳဳိရ္ပါဠိေတာ္ ေဘာဇနသုတ္တြင္ ျပဆိုထားပါသည္ ယင္းတို႔ကား (၁) အသက္ရွည္ျခင္း ။ (၂) အဆင္းလွျခင္း ။ (၃) ကိုယ္ စိတ္ နွစ္ျဖာခ်မ္းသာျခင္း ။ (၄) ခြန္အားဗလ ၾကီးမားျခင္း ။ (၅) ဥာဏ္ပညာၾကီးမားျခင္း တို႔ျဖစ္သည္ ။ “ ေရကပ္လွဴရျခင္းအက်ဳိး ” ျမတ္ဗုဒၶ လက္ထက္ေတာ္က သာဝတိၳျပည္ျမိဳ႕နယ္ရွိ ေက်းရြာတရြာမွ အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦးသည္၊ ဘုရားဖူးခရီးသည္ ရဟန္းေတာ္မ်ားအား ေရလွဴသျဖင္႔ ေသလြန္လ်ွင္ တာဝတႎသာနတ္ျပည္၌ နတ္သမီးျဖစ္ျပီး ခမ္းနားၾကီးက်ယ္ေသာ နတ္စည္းစိမ္ကို ခံစားရေလသည္။ ( ဝိမာန၊ ႒။ ေလွယာဥ္စီး နတ္သမီးဝတၳဳ ) ထို႔အျပင္ ေရအက်ိဳး (၁၀)ပါးရွိေၾကာင္းလူအမ်ားသိၾက၏ ယင္းတို႔ကား ---- (၁) လ်ွင္ျမန္ျခင္း ။ (၂) သန္႔ရွင္းစင္ၾကယ္ျခင္း ။ (၃) ေက်ာ္ၾကားလူသိမ်ားျခင္း ။ (၄) ဆာေလာင္မြတ္သိပ္မွဳကင္းျခင္း ။ (၅) အေျခြအရံမ်ားျခင္း ။ (၆) အသက္ရွည္ျခင္း ။ (၇) အဆင္းလွျခင္း ။ (၈) ခ်မ္းသာျခင္း ။ (၉) ခြန္အားၾကီးျခင္း ။ (၁၀) ဥာဏ္ပညာထက္ျမက္ျခင္း တို႔ျဖစ္ပါသည္ ။ ။ “ ပန္းလွဴဒါန္းျခင္းအက်ဳိး ” ကႆပျမတ္စြာဘုရား လက္ထက္ေတာ္က အမ်ိဳးသမီး (၄) ေယာက္သည္၊ ရဟန္းတစ္ပါးအား ပန္းတို႔ကို လွဴဒါန္းၾက၏ ။ ေသလြန္ေသာအခါ ထိုေကာင္းမွဳကုသိုလ္ေၾကာင္႔တာဝတႎသာနတ္ျပည္၌ နတ္သမီးျဖစ္ျပီး နတ္စည္းစိမ္ကိုခံစားၾကရေလသည္ ဤသို႔ျဖင္႔ ထိုနတ္ျပည္မွာ ဆက္ကာဆက္ကာ ျဖစ္ရျပီး ဤဘုရားလက္ထက္တြင္ နတ္သမီးဘဝျဖင့္ တရားနာၾကရကာ ေသာတပန္ျဖစ္ၾကေလသည္ ။ ( ဝိမာန၊ ႒ ၊ ပန္းလွဴေသာနတ္သမီး(၄) ေယာက္ဝတၳုဳ ) ပန္းလွဴဒါန္းသျဖင့္ ရရွိေသာ အျခားအက်ဳိးမ်ားလည္း ရွိေသး၏ ။ ယင္းတို႔ကား (၁) ရုပ္ရည္လွပျခင္း ။ (၂) ကိုယ္ခႏၵာသန္႔ရွင္းျခင္း ။ (၃) ခံတြင္းေမႊးႀကိဳင္ျခင္းတို႔ျဖစ္သည္ ။ “ ဆီမီးလွဴဒါန္းရျခင္းအက်ဳိး ” ေဂါတမ ဘုရားလက္ထက္ေတာ္အခါက သာဝတိၳျပည္သူတဦးသည္ တရားပြဲ၌ ဆီမီးညွိထြန္းလွဴဒါန္း သျဖင့္ ေသလြန္ေသာအခါ တာဝတႎသာနတ္ျပည္၌ နတ္သားျဖစ္ရေလသည္ ။ ဆီမီးညွိထြန္းလွဴဒါန္း သျဖင့္ ရရွိနိုင္ေသာ အျခားအက်ဳိးမ်ားလည္း မ်ားစြာရွိေပေသး၏ ။ ယင္းတို႔ကား (၁) မံသစကၡဳ ပကတိမ်က္စိ ၾကည္လင္ျခင္း ။ (၂) ဥာဏစကၡဳ ဥာဏ္(မ်က္စိ) ၾကည္လင္ျခင္းတို႔ျဖစ္သည္ ။ “ ျမတ္စြာဘုရား၏ ကိုယ္စား ရုပ္ပြားေတာ္ ကိုးကြယ္သူမ်ား သိသင့္သိထိုက္ေသာ အခ်က္အလက္ ” (၁) ျမတ္စြာဘုရား၏ ကိုယ္စားေတာ္ ဆင္းတု ရုပ္ပြားေတာ္မ်ားသည္ ၊ မည္သည့္ကာလအခ်ိန္မွ စတင္ေပၚေပါက္လာသည္ ။ (၂) ဆင္းတု ရုပ္ပြားေတာ္မ်ားအျဖစ္ ထုလုပ္ သြန္းေလာင္းအပ္ေသာအရာမ်ားသည္ မည္သည့္အရာမ်ား ျဖစ္သည္ ။ (၃) ဆင္းတု ရုပ္ပြားေတာ္မ်ားကို မည္ကဲ့သို႔ေသာ ပံုသဏၭာန္မ်ဳိးကို ထုလုပ္အပ္သည္ ။ (၄) ထုလုပ္ရာတြင္ မည့္သည့္အခ်က္မ်ားကို သတိျပဳ ဂရုထားအပ္သည္တို႔ ျဖစ္ၾက၏ (၁) ျမတ္စြာဘုရား၏ ဆင္းတုရုပ္ပြားေတာ္မ်ား စတင္ေပၚေပါက္လာပုံမွာ ဤသို႔ျဖစ္၏ တေန႔သ၌ ပေႆနဒီ ေကာသလမင္းၾကီးသည္ ျမတ္စြာဘုရားအား ဖူးေျမာ္ကန္ေတာ့ရန္ ေဇတ၀န္ ေက်ာင္းေတာ္သို႔ သြားေရာက္ခဲ့ေလရာ ျမတ္စြာဘုရားသခင္သည္ ၀ါပအခါတြင္ ေဒသစာရီၾကြခ်ီေတာ္ မူျမဲအတိုင္း ၾကြခ်ီေတာ္မူ၏ ။ ေဇတ၀န္ေက်ာင္းေတာ္၌ ျမတ္စြာဘုရားသခင္ ရွိေတာ္ခိုက္မဟုတ္သျဖင့္ မဖူးမေတြ႔ရသည္ႏွင့္ မငး္ၾကီးသည္ စိတ္ေတာ္ညဳိးႏြမ္းကာ ေက်ာင္းေတာ္က္ို ဆီ မီး ပန္း နံ႔သာတို႔ျဖင့္ ပူေဇာ္ျပီး နန္းေတာ္သို႔ျပန္လည္ၾကြခဲ့ရေလသည္ ။ ျမတ္စြာဘုရားလည္း ေဒသစာရီၾကြခ်ီရာမွ ေဇတ၀န္ ေက်ာင္းေတာ္သို႔ ျပန္ေရာက္ေတာ္မူခဲ့ရာ ဗုဒၶျပန္လည္ေရာက္ရွိေတာ္မူျပီဟု မင္းၾကီးၾကားသိလွ်င္ မွဴး မတ္ဗိုလ္ပါျခံရံလ်က္ ျမတ္စြာဘုရားထံ သြားေရာက္ျပီး “ ဘုန္းေတာ္ေျခာက္ပါးႏွင့္ျပည့္စံုေတာ္မူေသာ ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရား အရွင္ဘုရားသည္ ေက်ာင္းေတာ္၌ သီတင္းသုံးရွိေနပါေသာ္ တပည့္ေတာ္တို႔သည္ တရားေတာ္ကိုလည္း နာယူရပါ၏ သီလေတာ္ကိုလည္း ေဆာက္တည္ၾကရပါ၏ ။ ေက်ာင္းေတာ္၌ အရွင္ဘုရားမရွိခဲ့ေသာ္ တပည့္ေတာ္တို႔သည္ အလွဴလည္းမျပဳရ တရားေတာ္လည္း မနာၾကားရ ၊ သီတင္းသီလလည္း မေဆာက္တည္ရ ျဖစ္ခဲ့ရပါ၏ ။ အရွင္ဘုရားကိုယ္စား ရုပ္ပြားေတာ္ကို ထုလုပ္ပူေဇာ္လိုပါသည္ ခြင့္ျပဳေတာ္မူပါေလာ့”ဟု ေလွ်ာက္ထားေတာင္းပန္ေလသည္ ။ ထိုအခါ ဗုဒၶျမတ္စြာလည္း သာဓုသံုးၾကိမ္ သံုးခါေခၚဆိုျပီးေနာက္ မင္းၾကီး၏ ေလွ်ာက္ထားေတာင္းပန္ခ်က္ကို ခြင့္ျပဳေတာ္မူခဲ့ေပ၏ ထိုအခ်ိန္မွစ၍ ဆင္းတု ရုပ္ပြားေတာ္မ်ား စတင္ေပၚေပါက္လာခဲ့ေပေတာ့သည္ ။ (၂) ျမတ္စြာဘုရားသခင္သည္ ေကာသလမင္းအား မိမိ၏ကိုယ္စားေတာ္ ရုပ္ပြားဆင္းတု ေတာ္မ်ား ထုလုပ္သြန္းေလာင္းလုပ္ရန္ အရာ၀တၳဳမ်ားကိုပါထုတ္ေဖၚျမြက္ၾကားေတာ္မူခဲ့ေပ၏ ။ “ မင္းၾကီး သဒၶါ ပညာ ၀ီရိယႏွင့္ျပည့္စုံေသာ မင္း ပုဏၰား သူေ႒းသူၾကြယ္ ဆင္းရဲသားတို႔သည္ မိမိတို႔၏ တတ္စြမ္းႏိုင္သည့္အားေလ်ာ္စြာ ေရႊျဖင့္လည္းေကာင္း ၊ ေငြျဖင့္လည္းေကာင္း ၊ ပတၱျမားျဖင့္လည္းေကာင္း ၊ ေၾကးျဖင့္လည္းေကာင္း ၊ သံျဖင့္လည္းေကာင္း ၊ ခဲျဖင့္လည္းေကာင္း ၊ ေၾကးနီျဖင့္လည္းေကာင္း ၊ သစ္ျဖင့္ လည္းေကာင္း ၊ အုတ္ျဖင့္လည္းေကာင္း ၊ ေက်ာက္ျဖင့္လည္းေကာင္း ၊ အဆင္းရွိေသာေဆးျဖင့္လည္း ေကာင္း ၊ ေက်ာက္မ်က္ရဲြတို႔ျဖင့္လည္းေကာင္း သြန္းေလာာင္းအပ္ ထုလုပ္အပ္၊ ေရးေသာ္လည္း ေရးအပ္ ေပ၏ ”ဟု မိန္႔ၾကားေတာ္ခဲ့၏ (၃) ထုလုပ္အပ္ သြန္းေလာင္းအပ္သည့္ ရုပ္ပြားေတာ္ ပံုသဏၭာန္မ်ား ဗုဒၶကိုယ္စား ရုပ္ပြားေတာ္မ်ား ထုလုပ္ရန္ ျမတ္စြာဘုရားသည္ ေကာသလမင္းအား မိန္႔ၾကားရာတြင္ “ ငါဘုရားသည္ ေဗာဓိပင္ႏွင့္ပုလႅင္ေတာ္၌ မာရ္စစ္သည္တို႔ကို ေအာင္ျမင္ေတာ္မူဟန္ကိုလည္းေကာင္း ပဥၥ၀ဂၢီ(၅)ဦးတို႔အား ဓမၼစၾကာေဟာေတာ္မူဟန္ကိုလည္းေကာင္း ၊ကပၸိႏၷမင္းၾကီးကို ရုပ္တုဖန္ဆင္း၍ ျပေတာ္မူဟန္ကိုလည္းေကာင္း ၊ ရတနာစၾကၤ ံ၌ စၾကၤသြားေတာ္မူဟန္ကိုလည္းေကာင္း ၊ အနိမၼိႆကုန္း၌ မမိွတ္ေသာ မ်က္စိျဖင့္ ၾကည့္ေတာ္မူဟန္ကိုလည္းေကာင္း ၊အာ႒ာရႏွင့္ ဥဒကရေသ့ၾကီးတို႔ ရွႈံးျခင္းၾကီး ရႈ ေလစြတကားဟုရင္လက္ခတ္တီး၍ အံ့ၾသေတာ္မူဟန္ကိုလည္းေကာင္း၊ အရွင္အာနႏၵာအား လက္သား ေတာ္ျဖင့္ ေျမမႈန္႔ျပေတာ္မူဟန္ကိုလည္းေကာင္း ၊ ေလ်ာင္းစက္က်ိန္းေတာ္မူဟန္ကိုလည္းေကာင္း၊ ပရိနိဗၺာန္ ျပဳေတာ္မူဟန္ကိုလည္းေကာင္း ၊ ထုလုပ္ရာ သြန္းေလာင္းရာ ေရးစဲြရာ၏ ”ဟု မိန္႔ျမြက္ေတာ္မူခဲ့ေလသည္ ။ (၄) ဆင္းတုရုပ္ပြားေတာ္မ်ား ထုလုပ္ရာတြင္ သတိျပဳ ဂရုထားရမည့္ အခ်က္မ်ား ဆင္းတု ရုပ္ပြားေတာ္မ်ား ထုလုပ္ သြန္းေလာင္းလုပ္ရာ၌ ပါသာဒိကဂုဏ္ေတာ္ႏွင့္ျပည့္စံုေအာင္ ၾကည္ညိဳ ဖြယ္ အသေရေတာ္ေဆာင္ေနသည့္ ပံုေတာ္မ်ဳိးကို ထုလုပ္ သြန္းေလာင္း ေရးစြဲရမည္ျဖစ္၏ ။ တတ္ႏိုင္သမွ် လကၡဏာေတာ္ၾကီး လကၡဏာေတာ္ငယ္တို႔ႏွင့္ ျပည့္စံုသည့္အသြင္ကို ေဆာင္ေအာင္ ထုလုပ္ သြန္းေလာင္း ေရးစြဲရမည္ ။ လွပေစရန္ဟူေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ ျခယ္သထားေသာ အမ်ဳိးသၼီးမ်ားတို႔၏ မ်က္ႏွာသြင္ျပင္မ်ဳိးကဲ့သို႔ မထုလုပ္ မသြန္းေလာင္း မေရးျခယ္အပ္ေပ ။ ၾကည္ညိဳဖြယ္ ကင္းမဲ့ေသာ လက္တဖက္ကို ဆန္႔တန္းထားျခင္း ၊ လည္ကုပ္တိုႏွင့္၀မ္းဗိုက္ပူ(အခ်ဳိ႕ဒကၡိဏသာခါဘုးရား) ထုလုပ္ သြန္းေလာင္း ေရးစြဲထားျခင္း၊ မ်က္ႏွာေပါက္ဆိုးစြာ ၾကည္ညိဳဖြယ္တင့္တယ္မႈ သပၸာယ္မႈကင္းမဲ့ ေသာ ပံုသဏၭာန္မ်ဳိးမ်ားကို ထုလုပ္ သြန္းေလာင္း ေရးျခယ္ျခင္းမွ ေရွာက္ၾကဥ္ရေပမည္ ။ ။ “ ဥပါသကာ၏ ဂုဏ္ရည္ (၁၀ )ပါး ” ရတနာသုံးပါးကို ဆည္းကပ္ကိုးကြယ္ေသာ ပုဂၢဳလ္တေယာက္သည္ ေဖၚျပလတၱံ႔ပါ ဂုဏ္အဂၤါမ်ားႏွင့္ ျပည့္ စံုပါက အဆင့္ျမင့္ ဥပါသကာ ၊ ဂုဏ္သေရရွိ ဥပါသကာ စစ္စစ္ျဖစ္ပါသည္ ။ (၁) ဘုရားရွင္၏ တျပည့္သား သံဃာေတာ္မ်ားႏွင့္ ေအးအတူ ပူအမွ် ဆင္းရဲခ်မ္းသာကို ေ၀မွ်ခံစားျခင္း ။ (၂) ဗုဒၶ၏ တရားေတာ္ကိုသာ အေလးဂရုျပဳျခင္း ။ (၃) မိမိမွာရွိတဲ့ ပစၥည္းဥစၥာကို မွ်တစြာ ခြဲျခားသံုးစြဲ လွဴဒါန္းတတ္ျခင္း ။ (၄) ဘုရားသာသနာ ပ်က္စီးမည့္အေရး ေတြ႕ျမင္ပါက သာသနာေတာ္- ၾကီးပြားရာ ၾကီးပြားေၾကာင္း ကိုသာ မေနမနား ၾကိဳးစားအားထုတ္ျခင္း ။ (၅) အယူေျဖာင့္မွန္ျပီး လူျပိန္းတို႔လက္ခံသည့္ အထူးအဆန္းမဂၤလာကို ယုံၾကည္မႈ မရိွသည့္အျပင္ မိမိအ သက္ကို ပဓာနမထားဘဲ မိမိကိုးကြယ္ရာ ဆရာ (ဘုရား)မွ အယူပ်က္ေသာ တိတၳိဆရာမ်ားကို မိမိ၏ ဆရာအျဖစ္ မည္သည့္အခါမွ် မရည္ညႊန္းျခင္း ။ (၆) ကာယကံ ၀စီကံ ေစာင့္ထိန္းျခင္း ။ (၇) အတူတကြ သာသနာေရး လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္ေနေသာ ပုဂၢဳိလ္မ်ားႏွင့္ သင့္တင့္ ညီညြတ္စြာ ေနထိုင္ တတ္၍ အခ်င္းခ်င္းအေပၚ ျငဴစူမွႈကင္းျပီး သာသနာေတာ္ကို ခုတံုးလုပ္၍ ဟန္ေဆာင္ ပလႊား ၀ါၾကြားမႈ မျပဳျခင္း ။ (၈) ဘုရားရတနာကို ကိုးကြယ္ဆည္းကပ္ျခင္း ။ (၉) တရားရတနာကို ကိုးကြယ္ဆည္းကပ္ျခင္း ။ (၁၀) သံဃာရတနာကို ကိုးကြယ္ဆည္းကပ္ျခင္းတို႔ ျဖစ္သည္ ။ ။ “ ျမတ္စြာဘုရား၏ ဆင္းတုရုပ္ပြားေတာ္မ်ား ပူေဇာ္ရသည့္အက်ဳိး ” ျမတ္စြာဘုရား၏ ရုပ္ပြားဆင္းတုေတာ္ကို ပူေဇာ္ရွိခုိးၾကသည့္ သူမ်ားမွာ-- “သက္ေတာ္ထင္ရွား ျမတ္စြာဘုရားပါတကား ” ဟု ဂုဏ္ေတာ္ကိုးပါးကို စိတ္ေရာက္ျပီးၾကသူမ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္ ၊ ျဖစ္လည္းျဖစ္ရပါမည္ ။ဤကဲ့သို႔ ပူေဇာ္ကိုးကြယ္ၾကမည္ဆိုလွ်င္ “သေမ စိေတၱ သမံဖလံ ”ဆိုသည့္ ဘုရားေဟာပါဠိေတာ္အရ အက်ဳိးထူးမ်ား ရရွိႏိုင္ပါသည္ ။ “ စိေတၱ၊ မိမိ၏ စိတ္သည္ ၊ (၀ါ) ျမတ္စြာဘုရား၏ ရုပ္ပြားေတာ္ ဆင္းတုေတာ္ကို ပူေဇာ္ရွိခိုး ကိုးကြယ္ၾကသည့္ ပုဂၢဳလ္၏ စိတ္သည္ ၊ သေမ ၊ သက္ေတာ္ထင္ရွား ျမတ္စြာဘုရားႏွင့္ ရုပ္တုဆင္းတုေတာ္၌ အညီအမွ် ထားႏိုင္သည္ရွိေသာ္ ၊ သမံ ဖလံ၊ ဘုရားအစစ္ကို ပူေဇာ္ရသကဲ့သို႔ အက်ဳိးတရား အတူတူပင္ရရွိႏိုင္ပါသည္” ထို႔ေၾကာင့္ ရုပ္ပြားဆင္းတု ကိုးကြယ္ၾကသူမ်ား၏ စိတ္သည္ အခ်ဳပ္ျဖစ္သည္ ၊ အဓိကလည္းျဖစ္၏ ။ မိမိစိတ္သည္ စြမ္းလွ်င္ မိမိအား အက်ဳိးေပးစြမ္းမည္သာ ျဖစ္ေပသည္ ။ မိမိတို႔၏ ေနအိမ္မ်ားအသီးသီး တြင္ ရုပ္ပြားဆင္းတု ကိုးကြယ္ထားျပီးသည္ႏွင့္ လိုက္နာရမည့္စည္းကမ္းမ်ား ရွိပါသည္ ။ ဘုရားစင္ကို သီးျခားစင္ျမင့္ႏွင့္ ၊ ကိုးကြယ္ထားရမည္ (ဘုရားစင္ကို သီးျခားဘုရားခန္းႏွင့္စင္ျမင့္ ၊ ကိုးကြယ္ထားႏိုင္ မည္ဆိုလွ်င္ အထူးဆိုဘြယ္ရာမရွိေပ) မိမိအာရုံျပဳ ပူေဇာ္လိုသည့္အခ်ိန္တြင္ ဘုရားခန္းထဲ၀င္၍ ပူေဇာ္ ကိုးကြယ္ရပါသည္ ။ ဘုရားစင္ေရွ႕ ဒူးေထာက္ ေပၚကား မေနရေပ ၊ ျမတ္ဗုဒၶက္ို အဂါရ၀ ျဖစ္ေအာင္ ျပဳလုပ္ေနထိုင္ၾကလွ်င္ အျပစ္ျဖစ္ပါသည္ ။ အေျပာအဆို ယဥ္ေက်းသိမ္ေမြ႔ရပါမည္ ။ ဘုရားစင္ေရွ႕ထား ျပီး ဆဲဆိုျခင္း၊ မူးယစ္ေဆး၀ါး သံုးစြဲေသာက္စားျခင္း၊ ရန္ျဖစ္ျခင္းမ်ား မျပဳလုပ္ရပါ ၊ အထူးသျဖင့္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ တဦးခံယူျပီး ဗုဒၶဘာသာအသင္းအပင္းနဲ႔ ငါမပတ္သက္ခ်င္ပါ စေသာ အမဂၤလာစကားမ်ား မေျပာဆိုမိျခင္းသည္ သိပ္အေရးၾကီးလွပါသည္ ။ မိမိတို႔အိမ္တြင္ ဗုဒၶရုပ္ပြား ဆင္းတုေတာ္မ်ားကို ဘုရားစင္ႏွင့္ ကိုးကြယ္ထားျခင္းအားျဖင့္ ေဖၚျပလတၱ႔ံပါ အက်ဳိးေက်းဇူး(၉)မ်ဳိးကို ရရွိပါသည္ ။ (၁) ဘုရားစင္ရွိသည့္အတြက္ ဘုရားကိုျမင္ေနရျခင္း ၊ ဘုရားေ၀ယ်ာ၀စၥျပဳေနရျခင္း ၊ ဘုရားကို ကိုင္းညြတ္ သည့္စိတ္ျဖင့္ မေမ့ျခင္းႏွင့္ ဘုရားတရားႏွင့္ကင္းကြာ မေနျခင္းပင္ျဖစ္သည္ ။ (၂) ျမတ္စြာဘုရားကို ဖူးေတြ႔ရျခင္းျဖင့္ ဗုဒၶဘာသာအေပၚ ပို၍ ယံုၾကည္မႈ ေလးနက္လာသည္ ၊ (၃) အိမ္တြင္ ဘုရားစင္ရွိလွ်င္ စနစ္တက် ဆည္းကပ္ကိုးကြယ္မႈ ျပဳျခင္းျဖင့္ သတိျမဲျခင္းႏွင့္ ပညာဥာဏ္ ထက္ျမက္ျခင္းမ်ား ရွိလာသည္ ။ (၄) ကုသိုလ္တရားမ်ား တုိးပြားလာသည္ ။ (၅) စိတ္ညစ္ညဴးမႈရွိလာလွ်င္ ဘုရားစင္ ဘုရားေရွ႕ေတာ္သိို႔ သြားျပီး ဘုရားပန္းလဲျခင္း ၊ ျမတ္စြာဘုရားကို အေသအခ်ာၾကည့္ အာရုံျပဳလိုက္ျခင္းျဖင့္ စိတ္ညစ္ညဴးမႈမ်ား ပေပ်ာက္လာသည္ ။ အမွားအယြင္းမ်ား မျပဳလုပ္မိေတာ့ဘဲ ရပ္တန္းမွရပ္ျပီး စိတ္ၾကည္ႏူးမႈ ခ်က္ခ်င္းရရွိလာပါသည္ ။ (၆) အိမ္တြင္ ဘုရားစင္ရွိသျဖင့္ နာနာဘာ၀ ၀ိနာဘာ၀မ်ား၏ အေႏွာင့္အယွက္မ်ားမွ ကင္းျပီး မေၾကာက္မရ ြံ႕ ေနႏိုင္ပါသည္ ။ (၇) ဆင္းရဲဒုကၡကို သည္းခံလာႏိုင္သည္ ။ (၈) ဘုရားစင္ကို ပိုးမွ်င္ ဖုန္မ်ား ကင္းစင္ေအာင္ လွည္းက်င္းသုတ္သင္ျပီး က်က်နန ထားလွ်င္ အိမ္က်က္သ ေရ ၊ လူက်က္သေရ တက္ျပီး ဂုဏ္သိကၡာမ်ား တက္ပါမည္ ။ (၉) ဘုရားစင္ရွိသျဖင့္ ျမတ္စြာဘုရားႏွင့္ အတူတကြေနထိုင္ရသကဲ့သို႔ ျဖစ္ျပီး သူတပါး၏ ခ်ီးေျမွာက္ပူေဇာ္မႈ ကို ၊ ခံယူရရွိႏိုင္ပါသည္ ။ ။
· မဂ္ဖိုလ္ နိဗၺာန္ မရနိုင္သည္ကိုစြဲ၍ ရပ္ျပစ္ဟုေခၚပါသည္ “ ရပ္ျပစ္ရွစ္ပါး ” (၁) ငရဲ ။ (၂) တိရစၦာန္ ။ (၃) ျပိတၱာ ။ (၄) အရူပဘုံ=(နာမ္သက္သက္သာရွိ) ။ အသညသတ္ဘံု= ( ရုပ္သက္သက္သာရွိ ) ။ (၅) ပစၦႏၱရစ္အရပ္ ။ (၆) မိစၦာဒိ႒ိ ။ (၇) ဥာဏ္ပညာမရိွသူ (ပဋိသေႏၶအားျဖင္႔ က်ဳိး၊ ကန္း၊ ဆြံ႔၊ အ ေသာသူအျဖစ္ ။ (၈) ဘုရားမပြင္႔ရာအခါ၌ လူျဖစ္ရျခင္း ။ ။ “ ရန္သူမ်ဳိးငါးပါး ” (၁) ေရ ။ (၂) မီး ။ (၃) မင္း ။ (၄) ခိုးသူ ။ (သူတပါးပစၥည္းကို ပိုင္ရွင္မသိေအာင္ တိတ္တဆိတ္ ယူတတ္ေသာသူ) (၅) မခ်စ္မႏွစ္သက္ေသာသူ ။ (မိမိကိုမုန္း၍ ပ်က္စီးရာ ပ်က္စီးေၾကာင္း ၾကံတတ္သူ ) ေဖာက္ျပန္ခြ်တ္ယြင္းျခင္းကို ၀ိပတၱိဟုေခၚသည္ “ ၀ိပတၱိတရားေလးပါး ” (၁) ဂတိ၀ိပတၱိ = အပါယ္ဘံု၌ ျဖစ္ရျခင္း ။ (၂) ဥပဓိ၀ိပတၱိ = ရုပ္ဆင္းအဂၤါခ်ဳိ႕တဲ့ျခင္း ။ (၃) ကာလ၀ိပတၱိ = တရားမေစာင့္ေသာသူတို႔၏ လက္ထက္၌ျဖစ္ရျခင္း ။ (၄) ပေယာဂ၀ိပတၱိ = အကုသိုလ္တရားကိုသာ အားထုတ္၍ အက်င့္ပ်က္စီးျခင္း ။ ။ · ေဆြမ်ိဳး၊ ဥစၥာ၊ ေရာဂါ၊ အယူ ၊ အက်င့္ပ်က္စီးျခင္းကို ဗ်ႆနဟုေခၚသည္။ “ ဗ်သနတရားငါးပါး ” (၁) ဥာတိဗ်သန = ေဆြမ်ိဳးပ်က္စီးျခင္း ။ (၂) ေဘာဂဗ်သန = စီးစိမ္ ဥစၥာ ရာထူး ပ်က္စီးျခင္း ။ (၃) ေရာဂဗ်သန = အနာေရာဂါေၾကာင့္ ပ်က္စီးျခင္း ။ (၄) ဒိ႒ိဗ်သန = အယူလႊဲမွား၍ ပ်က္စီးျခင္း ။ (၅) သီလဗ်သန = ေကာင္းေသာအက်င့္သီလ ပ်က္စီးျခင္း ။ ။ “ ဗုဒၶဝင္အက်ဥ္းမွတ္ရန္ ” လူအမည္ = သိဒၶတၳ ။ ဘုရားဘြဲ႔ = ေဂါတမ ။ မိဘအမည္ = သုေဒၶါဒၵနမင္းနွင္႔ မာယာေဒဝီ ။ ၾကင္ယာေတာ္ = ယေသာ္ဓရာ ။ (ဘဒၵကဉၥနာ) ရင္ေသြးေတာ္ = ရာဟုလာ ။ ေယာက္ဖေတာ္ = ေဒဝဒတ္ ။ မိေထြးေတာ္ = ေဂါတမီ ။ ေနျပည္ေတာ္ = ကပိလဝတ္ျပည္ ။ (သကၠတိုင္းမဇၥ်ိမေဒသ) ဖြားရာဌာန = လုမိၺနီဥယာဥ္ ။ ( ကပိလဝတ္ျပည္နွင့္ေဒဝဒဟအၾကား) နန္းစံနွစ္ = ၁၃ နွစ္ ။ (၁၆ နွစ္မွ ၂၉ နွစ္အထိ) နမိတ္ၾကီးမ်ား = သူအို ၊သူနာ၊ သူေသ ရဟန္း ။ ဗ်ာဒိတ္ခံယူေသာဘဝ = သုေမဓါရေသ႔ဘ၀ ။ ဗ်ာဒိတ္ခံယူေသာေန႔ = ကဆုန္လျပည္႔ေန႔ ။ ဗ်ာဒိတ္ေပးေသာဘုရား = ဒီပကၤရာျမတ္စြာဘုရား ။ ပါရမီျဖည္႔ဘက္ = သုမိတၱာအမ်ိဳးသၼီး ။ (ယေသာ္ဓယာအေလာင္း) ပါရမီျဖည္႔ရာကာလ = ေလးအသေခ်ၤနွင့္ ကမၻာတစ္သိန္း ။ ပါရမီျဖည္႔ရျခင္း၏ရည္ရြယ္ခ်က္ = သတၱဝါအမ်ားအက်ိဳးေဆာင္ရြက္ရန္ ။ ဒုကၠရစရိယာက်င့္ရေသာကာလ = ၆ နွစ္ၾကာ ။ (၉၇မွ ၁၀၃ အထိ) က်င္႔သည္႔ေနရာ = ဥရုေဝဠေတာ ။ ဘုရားျဖစ္ခ်ိန္သက္တမ္း = ၃၅ နွစ္အရြယ္ ။ ဘုရားပြင္႔ရာသက္တမ္း = ၁၀၀ တမ္း ။ အလုပ္ေကၽြး = ပဥၥဝဂီငါးဦး ။ (ဒုကၠရစရိယ က်င္႕ခိုက္) တရားဦးေဟာသည္႔ေနရာ = ဗာရာဏသီ မိဂဒါဝုန္ေတာ ။ ပထမဆံုး သာဝက = ပဥၥဝဂီ ငါးဦး ။ (သာ၀က=ဘုရား၏တပည္႔သား) ေနာက္ဆံုးကၽြတ္ေသာ သာဝက = သုဘဒၵပရိဗိုဇ္ ။ လက္ယာရံ အဂၢသာဝက = အရွင္သာရိပုတၱရာ ။ လက္ဝဲရံ အဂၢသာဝက အရွင္ေမာဂၢလန္ ။ အဆံုးအမသာသနာ = ပရိယတၱိ ပဋိပတၱိ ပဋိေဝဓ ။ က်င့္စဥ္သိကၡာ = သီလ သမာဓိ ပညာ ။ ခ်မွတ္ေသာလမ္းစဥ္ = မဇ်ိၹမပဋိပဒါ မဂၢင္လမ္းစဥ္ ။ သေႏၵယူေသာေန႔ = မဟာသကၠရာဇ္ ၆၇ ဝါဆိုလျပည္႔ ၾကာသပေတးေန႔ ။ ဖြားျမင္ေသာေန႔ = မဟာသကၠရာဇ္ ၆၈ ကဆုန္လျပည္႔ ေသာၾကာေန႔ ။ ေတာထြက္ေသာေန႔ = မဟာသကၠရာဇ္ ၉၇ ဝါဆိုလျပည္႔ တနလၤာေန႔ ။ ဘုရားျဖစ္ေသာေန႔ = မဟာသကၠရာဇ္ ၁၀၃ ကဆုန္လျပည္႔ ဗုဒဟူးေန႔ ။ ဓမၼစၾကၤာေဟာေသာေန႔ = မဟာသကၠရာဇ္ ၁၀၃ ဝါဆိုလျပည္႔ စေနေန႕ ။ ပရိနိဗၺာန္စံေသာေန႔ = မဟာသကၠရာဇ္ ၁၄၈ ကဆုန္လျပည္႕ အဂၤါေန႔ ။ ေတေဇာဓါတ္ေလာင္ေသာေန႔ = ၁၄၈ ကဆုန္လဆုတ္ ၁၂ ရက္ တနလၤာေန႔ ။ “ သီလေစာင့္တည္ျခင္း၏အက်ဳိ း ” ဝိမာန ဝတၳဳေတာ္တြင္ ဥတၱရာနတ္သမီး၊ ေသာဏဒိႏၵာနတ္သမီး ၊ဥေပါသထာနတ္သမီးတို႔သည္ ဥပုသ္သီလေဆာက္တည္က်င္႔သံုးသျဖင့္ၾကီးက်ယ္ခမ္းနားေသာ နတ္စည္းစိမ္ကို ရရွိေၾကာင္း ေဖာ္ ျပထား၏ ၊ ဥပုသ္သီလေဆာက္တည္သျဖင့္ ေကာင္းက်ိဳးရေသာအျခားသာဓကဝတၳဳမ်ားလည္း မ်ားစြာရွိေပေသး၏ သို႔ျဖစ္၍ ဥပုသ္သီလကို မျပတ္ေစာင့္ထိန္းသင့္ၾကပါသည “ ဘုရားရွိခိုးျခင္း ဘုရားဂုဏ္ေတာ္ပြားမ်ားျခင္း၏ အက်ဳိး ” ျမတ္ဗုဒၶလက္ထက္ေတာ္အခါက မ႒ကု႑လီအမည္ရွိ လူငယ္တစ္ဦးသည္၊ ေသလုဆဲဆဲအိပ္ယာထဲ လဲေန၏၊ ထိုသူငယ္ေသလြန္လ်ွင္ ငရဲသို႔က်ေရာက္မည္ျဖစ္ေၾကာင္း ျမတ္ဗုဒၶက သိျမင္ေတာ္မူ၏၊ ျမတ္ဗုဒၶသည္ ထိုသူငယ္အား ကယ္တင္လိုသျဖင့္ ထိုလူငယ္ေနထိုင္ရာအိမ္ေရွ႕သို႔ၾကြေရာက္ရပ္တန္႔ျပီး ေရာင္ျခည္ေတာ္တို႔ကို လႊတ္ေတာ္မူသည္၊ ထိုလူငယ္သည္ ဘုရားရွင္အား၊ ဖူးျမင္ခြင္႔ရသျဖင့္ၾကည္ညို စိတ္ေပၚလာျပီး အိပ္ယာထဲအိပ္လ်ွက္ပင္ရွိခိုး၏ ၊ မၾကာခင္ ထိုလူငယ္ေသဆံုး၍ နတ္ျပည္၌တစ္ဆယ္႔ နွစ္ယူဇနာရွိေသာ၊ ဗိမာန္ရွင္နတ္သားျဖစ္ေလသည္။ ( ဝိမာန၊ ႒။ မ႒ကု႑လီဝိမာန၊ ဝတၳဳ ) ထိုမ်ွရွိခိုး၍ အက်ိဳးရသည္ကိုထားဘိဦး၊ သူေမဓာဘုရားလက္ထက္ေတာ္က၊ ဥပါသကာတဦးသည္၊ သူတစ္ပါးတို႔အား ေစတီေတာ္ကို ရိွခိုးရန္တိုက္တြန္းသျဖင့္ ေသလြန္ေသာအခါ တာ၀တႎသာနတ္ျပည္၌၊ နတ္သားျဖစ္ရေလသည္ ။ထိုမ်ွသာမက ဘုရားရွိခိုးျခင္း ဘုရားဂုဏ္ေတာ္ပြားမ်ားျခင္း အက်ိဳး (၁၁) မ်ိဳး ကိုလည္း ရရွိနိုင္ၾကေပေသးသည္၊ ယင္းတို႔ကား (၁) ရာဂ ေဒါသ ေမာဟ ကိေလသာ မျဖစ္ပြါးျခင္း ။ (၂) စိတ္အစဥ္ေျဖာင့္မတ္ျခင္း ။ (၃) ဘုရား၌ ရိုေသျခင္း ။ (၄) သဒၶါ သတိ ပညာ ပုည ျပန္႔ေျပာျခင္း ။ (၅) ပီတိ ပါေမာဇၨ မ်ားျပားျခင္း ။ (၆) ေဘးရန္ အမ်ိဴးမ်ိဴး ကိုသည္းခံနိုင္ျခင္း ။ (၇) ဘုရားႏွင့္အတူေနရသက႔ဲသို႔ ထင္မွတ္ရျခင္း ။ ( ဘုရားနွင့္နီးစပ္၍အကုသိုလ္နည္းပါးသည္ဟုဆိုလိုသည္ ) (၈) ေစတီအလား ပူေဇာ္ထိုက္ျခင္း ။ (ဘုရားဂုဏ္ေတာ္ပြါးမ်ားသူတို႔၏ ကိုယ္ခႏၵာသည္ ေစတီအလား ပူေဇာ္ထိုက္သည္ဟုဆိုလိုသည္) (၉) ဘုရား၌ စိတ္ညႊတ္ျခင္း ။ (ဘုရား၌ စိတ္ေရာက္ေန၍ အျပင္အပ အကုသိုလ္မ်ား မဝင္နိုင္ျခင္း) (၁၀) အရွက္အေၾကာက္ျဖစ္ျခင္း ။ (အကုသိုလ္ျဖစ္မွဳ က်ဴးလြန္စရာေတြ႔ခ႔ဲေသာ္ ဘုရားအာရံုထင္ ျမင္လာ၍ ဟီရိၾသတၱပၸ အရွက္အေၾကာက္ဝင္ျပီး မလြန္ၾကဴး ျခင္း ) (၁၁) နတ္ရြာစံေသာ္ သုဂတိလားျခင္း ။ (ဤဘဝ၌ မဂ္ ဖိုလ္ မရေသးေစကာမူ ကြယ္လြန္ေသာအခါ ဒုဂၢတိမက်နိုင္) ( ဝိသုဒိၵမဂ္ ပထမစာအုပ္ ) “ ေမတၱာပို႔သျခင္းအက်ဳိး ” ဗုဒၶရွင္ေတာ္ဘုရား လက္ထက္အခါေတာ္က သာ၀တိၳျပည္မွ ယူဇနာတစ္ရာေဝးေသာ ေတာေနရဟန္း (၅၀၀) တို႔ကို၊ နတ္ဘီးလူးတို႔က ေျခာက္လွန္႔ၾက၏ ထို႔ေၾကာင္႔ရဟန္းတို႔သည္ တရားအားထုတ္ေသာ္ လည္း တရားထူးကို မရနိုင္ၾက ၊ ျမတ္ဗုဒၶက ထိုရဟန္းတို႔အား နတ္ဘီးလူးတို႔ေျခာက္လွန္႔ မႈမျပဳရန္ ေမတၱာသုတ္ပရိတ္ေတာ္ကို ေဟာၾကားသင္ျပေတာ္မူျပီး ထိုရဟန္းတို႔သည္ ေမတၱာသုတ္ပရိတ္ေတာ္ တို႔ကို ရြတ္ဆို၍ ေမတၱာပို႔သျဖင္႔႔ နတ္ဘီးလူးတို႔ေျခာက္လွန္႔မႈကင္းေ၀းခ႔ဲ၏ ။ ထိုမ်ွသာမက ေမတၱာ၏ အက်ိဳး (၁၁) မ်ိဳးကို ရရွိနိုင္ၾကေပေသးသည္၊ ယင္းတို႔ကား (၁) ခ်မ္းသာစြာ အိပ္ရျခင္း ။ (၂) ခ်မ္းသာစြာ ႏိုးရျခင္း ။ (၃) အိပ္မက္ဆိုးကို မျမင္မက္ျခင္း ။ (၄) နတ္တို႔က ေစာင့္ေရွာက္ျခင္း ။ (၅) လူအမ်ား ခ်စ္ခင္ျခင္း ။ (၆) မီးေဘး မသင့္ႏိုင္ျခင္း ။ (၇) အဆိပ္ လက္နက္ မသင့္ေရာက္ႏိုင္ျခင္း ။ (၈) စိတ္တည္ၾကည္ျခင္း ။ (၉) ေတြေ၀စြာ မေသရျခင္း ။ (၁၀) ေသလြန္လွ်င္ ျဗဟၼာ့ျပည္ေရာက္ႏိုင္ျခင္း ဟူ၍ (၁၁) ပါးရွိေၾကာင္း ျပဆိုထားပါသည္ ။ “ ဆြမ္းလွဴဒါန္းရျခင္းအက်ဳိး ” ရာဇျဂိဳဟ္ျပည္၌ အာစာမ ဒါယိ္ကာ အမ်ိဳးသမီးသည္ သူေဌးအိမ္မွ စားၾကြင္းစားက်န္ ထမင္းခ်ဳိး(ဂ်ဳိး)ကို ရသျဖင္႔ အရွင္မဟာကႆပအား လွဴဒါန္း၏ ထိုကုသိုလ္ေၾကာင္႔ေသလြန္၍ နိမၼာနရတိနတ္ျပည္၌ နတ္သမီးျဖစ္ရေလသည္။ ( ဝိမာန၊ ႒။ အာစာမဒါယိကာဝတၳဳ ) ဆြမ္းလွဴဒါန္းသျဖင့္ ရရွိေသာအျခားသာဓက ဝတၳဳမ်ားစြာရွိေသး၏ ၊ ဆြမ္းလွဴဒါန္းသျဖင့္ ရရွိေသာ အက်ဳိးတရား (၅)မ်ဳိးကိုလည္း အဂုၤတၳဳိရ္ပါဠိေတာ္ ေဘာဇနသုတ္တြင္ ျပဆိုထားပါသည္ ယင္းတို႔ကား (၁) အသက္ရွည္ျခင္း ။ (၂) အဆင္းလွျခင္း ။ (၃) ကိုယ္ စိတ္ နွစ္ျဖာခ်မ္းသာျခင္း ။ (၄) ခြန္အားဗလ ၾကီးမားျခင္း ။ (၅) ဥာဏ္ပညာၾကီးမားျခင္း တို႔ျဖစ္သည္ ။ “ ေရကပ္လွဴရျခင္းအက်ဳိး ” ျမတ္ဗုဒၶ လက္ထက္ေတာ္က သာဝတိၳျပည္ျမိဳ႕နယ္ရွိ ေက်းရြာတရြာမွ အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦးသည္၊ ဘုရားဖူးခရီးသည္ ရဟန္းေတာ္မ်ားအား ေရလွဴသျဖင္႔ ေသလြန္လ်ွင္ တာဝတႎသာနတ္ျပည္၌ နတ္သမီးျဖစ္ျပီး ခမ္းနားၾကီးက်ယ္ေသာ နတ္စည္းစိမ္ကို ခံစားရေလသည္။ ( ဝိမာန၊ ႒။ ေလွယာဥ္စီး နတ္သမီးဝတၳဳ ) ထို႔အျပင္ ေရအက်ိဳး (၁၀)ပါးရွိေၾကာင္းလူအမ်ားသိၾက၏ ယင္းတို႔ကား ---- (၁) လ်ွင္ျမန္ျခင္း ။ (၂) သန္႔ရွင္းစင္ၾကယ္ျခင္း ။ (၃) ေက်ာ္ၾကားလူသိမ်ားျခင္း ။ (၄) ဆာေလာင္မြတ္သိပ္မွဳကင္းျခင္း ။ (၅) အေျခြအရံမ်ားျခင္း ။ (၆) အသက္ရွည္ျခင္း ။ (၇) အဆင္းလွျခင္း ။ (၈) ခ်မ္းသာျခင္း ။ (၉) ခြန္အားၾကီးျခင္း ။ (၁၀) ဥာဏ္ပညာထက္ျမက္ျခင္း တို႔ျဖစ္ပါသည္ ။ ။ “ ပန္းလွဴဒါန္းျခင္းအက်ဳိး ” ကႆပျမတ္စြာဘုရား လက္ထက္ေတာ္က အမ်ိဳးသမီး (၄) ေယာက္သည္၊ ရဟန္းတစ္ပါးအား ပန္းတို႔ကို လွဴဒါန္းၾက၏ ။ ေသလြန္ေသာအခါ ထိုေကာင္းမွဳကုသိုလ္ေၾကာင္႔တာဝတႎသာနတ္ျပည္၌ နတ္သမီးျဖစ္ျပီး နတ္စည္းစိမ္ကိုခံစားၾကရေလသည္ ဤသို႔ျဖင္႔ ထိုနတ္ျပည္မွာ ဆက္ကာဆက္ကာ ျဖစ္ရျပီး ဤဘုရားလက္ထက္တြင္ နတ္သမီးဘဝျဖင့္ တရားနာၾကရကာ ေသာတပန္ျဖစ္ၾကေလသည္ ။ ( ဝိမာန၊ ႒ ၊ ပန္းလွဴေသာနတ္သမီး(၄) ေယာက္ဝတၳုဳ ) ပန္းလွဴဒါန္းသျဖင့္ ရရွိေသာ အျခားအက်ဳိးမ်ားလည္း ရွိေသး၏ ။ ယင္းတို႔ကား (၁) ရုပ္ရည္လွပျခင္း ။ (၂) ကိုယ္ခႏၵာသန္႔ရွင္းျခင္း ။ (၃) ခံတြင္းေမႊးႀကိဳင္ျခင္းတို႔ျဖစ္သည္ ။ “ ဆီမီးလွဴဒါန္းရျခင္းအက်ဳိး ” ေဂါတမ ဘုရားလက္ထက္ေတာ္အခါက သာဝတိၳျပည္သူတဦးသည္ တရားပြဲ၌ ဆီမီးညွိထြန္းလွဴဒါန္း သျဖင့္ ေသလြန္ေသာအခါ တာဝတႎသာနတ္ျပည္၌ နတ္သားျဖစ္ရေလသည္ ။ ဆီမီးညွိထြန္းလွဴဒါန္း သျဖင့္ ရရွိနိုင္ေသာ အျခားအက်ဳိးမ်ားလည္း မ်ားစြာရွိေပေသး၏ ။ ယင္းတို႔ကား (၁) မံသစကၡဳ ပကတိမ်က္စိ ၾကည္လင္ျခင္း ။ (၂) ဥာဏစကၡဳ ဥာဏ္(မ်က္စိ) ၾကည္လင္ျခင္းတို႔ျဖစ္သည္ ။ “ ျမတ္စြာဘုရား၏ ကိုယ္စား ရုပ္ပြားေတာ္ ကိုးကြယ္သူမ်ား သိသင့္သိထိုက္ေသာ အခ်က္အလက္ ” (၁) ျမတ္စြာဘုရား၏ ကိုယ္စားေတာ္ ဆင္းတု ရုပ္ပြားေတာ္မ်ားသည္ ၊ မည္သည့္ကာလအခ်ိန္မွ စတင္ေပၚေပါက္လာသည္ ။ (၂) ဆင္းတု ရုပ္ပြားေတာ္မ်ားအျဖစ္ ထုလုပ္ သြန္းေလာင္းအပ္ေသာအရာမ်ားသည္ မည္သည့္အရာမ်ား ျဖစ္သည္ ။ (၃) ဆင္းတု ရုပ္ပြားေတာ္မ်ားကို မည္ကဲ့သို႔ေသာ ပံုသဏၭာန္မ်ဳိးကို ထုလုပ္အပ္သည္ ။ (၄) ထုလုပ္ရာတြင္ မည့္သည့္အခ်က္မ်ားကို သတိျပဳ ဂရုထားအပ္သည္တို႔ ျဖစ္ၾက၏ (၁) ျမတ္စြာဘုရား၏ ဆင္းတုရုပ္ပြားေတာ္မ်ား စတင္ေပၚေပါက္လာပုံမွာ ဤသို႔ျဖစ္၏ တေန႔သ၌ ပေႆနဒီ ေကာသလမင္းၾကီးသည္ ျမတ္စြာဘုရားအား ဖူးေျမာ္ကန္ေတာ့ရန္ ေဇတ၀န္ ေက်ာင္းေတာ္သို႔ သြားေရာက္ခဲ့ေလရာ ျမတ္စြာဘုရားသခင္သည္ ၀ါပအခါတြင္ ေဒသစာရီၾကြခ်ီေတာ္ မူျမဲအတိုင္း ၾကြခ်ီေတာ္မူ၏ ။ ေဇတ၀န္ေက်ာင္းေတာ္၌ ျမတ္စြာဘုရားသခင္ ရွိေတာ္ခိုက္မဟုတ္သျဖင့္ မဖူးမေတြ႔ရသည္ႏွင့္ မငး္ၾကီးသည္ စိတ္ေတာ္ညဳိးႏြမ္းကာ ေက်ာင္းေတာ္က္ို ဆီ မီး ပန္း နံ႔သာတို႔ျဖင့္ ပူေဇာ္ျပီး နန္းေတာ္သို႔ျပန္လည္ၾကြခဲ့ရေလသည္ ။ ျမတ္စြာဘုရားလည္း ေဒသစာရီၾကြခ်ီရာမွ ေဇတ၀န္ ေက်ာင္းေတာ္သို႔ ျပန္ေရာက္ေတာ္မူခဲ့ရာ ဗုဒၶျပန္လည္ေရာက္ရွိေတာ္မူျပီဟု မင္းၾကီးၾကားသိလွ်င္ မွဴး မတ္ဗိုလ္ပါျခံရံလ်က္ ျမတ္စြာဘုရားထံ သြားေရာက္ျပီး “ ဘုန္းေတာ္ေျခာက္ပါးႏွင့္ျပည့္စံုေတာ္မူေသာ ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရား အရွင္ဘုရားသည္ ေက်ာင္းေတာ္၌ သီတင္းသုံးရွိေနပါေသာ္ တပည့္ေတာ္တို႔သည္ တရားေတာ္ကိုလည္း နာယူရပါ၏ သီလေတာ္ကိုလည္း ေဆာက္တည္ၾကရပါ၏ ။ ေက်ာင္းေတာ္၌ အရွင္ဘုရားမရွိခဲ့ေသာ္ တပည့္ေတာ္တို႔သည္ အလွဴလည္းမျပဳရ တရားေတာ္လည္း မနာၾကားရ ၊ သီတင္းသီလလည္း မေဆာက္တည္ရ ျဖစ္ခဲ့ရပါ၏ ။ အရွင္ဘုရားကိုယ္စား ရုပ္ပြားေတာ္ကို ထုလုပ္ပူေဇာ္လိုပါသည္ ခြင့္ျပဳေတာ္မူပါေလာ့”ဟု ေလွ်ာက္ထားေတာင္းပန္ေလသည္ ။ ထိုအခါ ဗုဒၶျမတ္စြာလည္း သာဓုသံုးၾကိမ္ သံုးခါေခၚဆိုျပီးေနာက္ မင္းၾကီး၏ ေလွ်ာက္ထားေတာင္းပန္ခ်က္ကို ခြင့္ျပဳေတာ္မူခဲ့ေပ၏ ထိုအခ်ိန္မွစ၍ ဆင္းတု ရုပ္ပြားေတာ္မ်ား စတင္ေပၚေပါက္လာခဲ့ေပေတာ့သည္ ။ (၂) ျမတ္စြာဘုရားသခင္သည္ ေကာသလမင္းအား မိမိ၏ကိုယ္စားေတာ္ ရုပ္ပြားဆင္းတု ေတာ္မ်ား ထုလုပ္သြန္းေလာင္းလုပ္ရန္ အရာ၀တၳဳမ်ားကိုပါထုတ္ေဖၚျမြက္ၾကားေတာ္မူခဲ့ေပ၏ ။ “ မင္းၾကီး သဒၶါ ပညာ ၀ီရိယႏွင့္ျပည့္စုံေသာ မင္း ပုဏၰား သူေ႒းသူၾကြယ္ ဆင္းရဲသားတို႔သည္ မိမိတို႔၏ တတ္စြမ္းႏိုင္သည့္အားေလ်ာ္စြာ ေရႊျဖင့္လည္းေကာင္း ၊ ေငြျဖင့္လည္းေကာင္း ၊ ပတၱျမားျဖင့္လည္းေကာင္း ၊ ေၾကးျဖင့္လည္းေကာင္း ၊ သံျဖင့္လည္းေကာင္း ၊ ခဲျဖင့္လည္းေကာင္း ၊ ေၾကးနီျဖင့္လည္းေကာင္း ၊ သစ္ျဖင့္ လည္းေကာင္း ၊ အုတ္ျဖင့္လည္းေကာင္း ၊ ေက်ာက္ျဖင့္လည္းေကာင္း ၊ အဆင္းရွိေသာေဆးျဖင့္လည္း ေကာင္း ၊ ေက်ာက္မ်က္ရဲြတို႔ျဖင့္လည္းေကာင္း သြန္းေလာာင္းအပ္ ထုလုပ္အပ္၊ ေရးေသာ္လည္း ေရးအပ္ ေပ၏ ”ဟု မိန္႔ၾကားေတာ္ခဲ့၏ (၃) ထုလုပ္အပ္ သြန္းေလာင္းအပ္သည့္ ရုပ္ပြားေတာ္ ပံုသဏၭာန္မ်ား ဗုဒၶကိုယ္စား ရုပ္ပြားေတာ္မ်ား ထုလုပ္ရန္ ျမတ္စြာဘုရားသည္ ေကာသလမင္းအား မိန္႔ၾကားရာတြင္ “ ငါဘုရားသည္ ေဗာဓိပင္ႏွင့္ပုလႅင္ေတာ္၌ မာရ္စစ္သည္တို႔ကို ေအာင္ျမင္ေတာ္မူဟန္ကိုလည္းေကာင္း ပဥၥ၀ဂၢီ(၅)ဦးတို႔အား ဓမၼစၾကာေဟာေတာ္မူဟန္ကိုလည္းေကာင္း ၊ကပၸိႏၷမင္းၾကီးကို ရုပ္တုဖန္ဆင္း၍ ျပေတာ္မူဟန္ကိုလည္းေကာင္း ၊ ရတနာစၾကၤ ံ၌ စၾကၤသြားေတာ္မူဟန္ကိုလည္းေကာင္း ၊ အနိမၼိႆကုန္း၌ မမိွတ္ေသာ မ်က္စိျဖင့္ ၾကည့္ေတာ္မူဟန္ကိုလည္းေကာင္း ၊အာ႒ာရႏွင့္ ဥဒကရေသ့ၾကီးတို႔ ရွႈံးျခင္းၾကီး ရႈ ေလစြတကားဟုရင္လက္ခတ္တီး၍ အံ့ၾသေတာ္မူဟန္ကိုလည္းေကာင္း၊ အရွင္အာနႏၵာအား လက္သား ေတာ္ျဖင့္ ေျမမႈန္႔ျပေတာ္မူဟန္ကိုလည္းေကာင္း ၊ ေလ်ာင္းစက္က်ိန္းေတာ္မူဟန္ကိုလည္းေကာင္း၊ ပရိနိဗၺာန္ ျပဳေတာ္မူဟန္ကိုလည္းေကာင္း ၊ ထုလုပ္ရာ သြန္းေလာင္းရာ ေရးစဲြရာ၏ ”ဟု မိန္႔ျမြက္ေတာ္မူခဲ့ေလသည္ ။ (၄) ဆင္းတုရုပ္ပြားေတာ္မ်ား ထုလုပ္ရာတြင္ သတိျပဳ ဂရုထားရမည့္ အခ်က္မ်ား ဆင္းတု ရုပ္ပြားေတာ္မ်ား ထုလုပ္ သြန္းေလာင္းလုပ္ရာ၌ ပါသာဒိကဂုဏ္ေတာ္ႏွင့္ျပည့္စံုေအာင္ ၾကည္ညိဳ ဖြယ္ အသေရေတာ္ေဆာင္ေနသည့္ ပံုေတာ္မ်ဳိးကို ထုလုပ္ သြန္းေလာင္း ေရးစြဲရမည္ျဖစ္၏ ။ တတ္ႏိုင္သမွ် လကၡဏာေတာ္ၾကီး လကၡဏာေတာ္ငယ္တို႔ႏွင့္ ျပည့္စံုသည့္အသြင္ကို ေဆာင္ေအာင္ ထုလုပ္ သြန္းေလာင္း ေရးစြဲရမည္ ။ လွပေစရန္ဟူေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ ျခယ္သထားေသာ အမ်ဳိးသၼီးမ်ားတို႔၏ မ်က္ႏွာသြင္ျပင္မ်ဳိးကဲ့သို႔ မထုလုပ္ မသြန္းေလာင္း မေရးျခယ္အပ္ေပ ။ ၾကည္ညိဳဖြယ္ ကင္းမဲ့ေသာ လက္တဖက္ကို ဆန္႔တန္းထားျခင္း ၊ လည္ကုပ္တိုႏွင့္၀မ္းဗိုက္ပူ(အခ်ဳိ႕ဒကၡိဏသာခါဘုးရား) ထုလုပ္ သြန္းေလာင္း ေရးစြဲထားျခင္း၊ မ်က္ႏွာေပါက္ဆိုးစြာ ၾကည္ညိဳဖြယ္တင့္တယ္မႈ သပၸာယ္မႈကင္းမဲ့ ေသာ ပံုသဏၭာန္မ်ဳိးမ်ားကို ထုလုပ္ သြန္းေလာင္း ေရးျခယ္ျခင္းမွ ေရွာက္ၾကဥ္ရေပမည္ ။ ။ “ ဥပါသကာ၏ ဂုဏ္ရည္ (၁၀ )ပါး ” ရတနာသုံးပါးကို ဆည္းကပ္ကိုးကြယ္ေသာ ပုဂၢဳလ္တေယာက္သည္ ေဖၚျပလတၱံ႔ပါ ဂုဏ္အဂၤါမ်ားႏွင့္ ျပည့္ စံုပါက အဆင့္ျမင့္ ဥပါသကာ ၊ ဂုဏ္သေရရွိ ဥပါသကာ စစ္စစ္ျဖစ္ပါသည္ ။ (၁) ဘုရားရွင္၏ တျပည့္သား သံဃာေတာ္မ်ားႏွင့္ ေအးအတူ ပူအမွ် ဆင္းရဲခ်မ္းသာကို ေ၀မွ်ခံစားျခင္း ။ (၂) ဗုဒၶ၏ တရားေတာ္ကိုသာ အေလးဂရုျပဳျခင္း ။ (၃) မိမိမွာရွိတဲ့ ပစၥည္းဥစၥာကို မွ်တစြာ ခြဲျခားသံုးစြဲ လွဴဒါန္းတတ္ျခင္း ။ (၄) ဘုရားသာသနာ ပ်က္စီးမည့္အေရး ေတြ႕ျမင္ပါက သာသနာေတာ္- ၾကီးပြားရာ ၾကီးပြားေၾကာင္း ကိုသာ မေနမနား ၾကိဳးစားအားထုတ္ျခင္း ။ (၅) အယူေျဖာင့္မွန္ျပီး လူျပိန္းတို႔လက္ခံသည့္ အထူးအဆန္းမဂၤလာကို ယုံၾကည္မႈ မရိွသည့္အျပင္ မိမိအ သက္ကို ပဓာနမထားဘဲ မိမိကိုးကြယ္ရာ ဆရာ (ဘုရား)မွ အယူပ်က္ေသာ တိတၳိဆရာမ်ားကို မိမိ၏ ဆရာအျဖစ္ မည္သည့္အခါမွ် မရည္ညႊန္းျခင္း ။ (၆) ကာယကံ ၀စီကံ ေစာင့္ထိန္းျခင္း ။ (၇) အတူတကြ သာသနာေရး လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္ေနေသာ ပုဂၢဳိလ္မ်ားႏွင့္ သင့္တင့္ ညီညြတ္စြာ ေနထိုင္ တတ္၍ အခ်င္းခ်င္းအေပၚ ျငဴစူမွႈကင္းျပီး သာသနာေတာ္ကို ခုတံုးလုပ္၍ ဟန္ေဆာင္ ပလႊား ၀ါၾကြားမႈ မျပဳျခင္း ။ (၈) ဘုရားရတနာကို ကိုးကြယ္ဆည္းကပ္ျခင္း ။ (၉) တရားရတနာကို ကိုးကြယ္ဆည္းကပ္ျခင္း ။ (၁၀) သံဃာရတနာကို ကိုးကြယ္ဆည္းကပ္ျခင္းတို႔ ျဖစ္သည္ ။ ။ “ ျမတ္စြာဘုရား၏ ဆင္းတုရုပ္ပြားေတာ္မ်ား ပူေဇာ္ရသည့္အက်ဳိး ” ျမတ္စြာဘုရား၏ ရုပ္ပြားဆင္းတုေတာ္ကို ပူေဇာ္ရွိခုိးၾကသည့္ သူမ်ားမွာ-- “သက္ေတာ္ထင္ရွား ျမတ္စြာဘုရားပါတကား ” ဟု ဂုဏ္ေတာ္ကိုးပါးကို စိတ္ေရာက္ျပီးၾကသူမ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္ ၊ ျဖစ္လည္းျဖစ္ရပါမည္ ။ဤကဲ့သို႔ ပူေဇာ္ကိုးကြယ္ၾကမည္ဆိုလွ်င္ “သေမ စိေတၱ သမံဖလံ ”ဆိုသည့္ ဘုရားေဟာပါဠိေတာ္အရ အက်ဳိးထူးမ်ား ရရွိႏိုင္ပါသည္ ။ “ စိေတၱ၊ မိမိ၏ စိတ္သည္ ၊ (၀ါ) ျမတ္စြာဘုရား၏ ရုပ္ပြားေတာ္ ဆင္းတုေတာ္ကို ပူေဇာ္ရွိခိုး ကိုးကြယ္ၾကသည့္ ပုဂၢဳလ္၏ စိတ္သည္ ၊ သေမ ၊ သက္ေတာ္ထင္ရွား ျမတ္စြာဘုရားႏွင့္ ရုပ္တုဆင္းတုေတာ္၌ အညီအမွ် ထားႏိုင္သည္ရွိေသာ္ ၊ သမံ ဖလံ၊ ဘုရားအစစ္ကို ပူေဇာ္ရသကဲ့သို႔ အက်ဳိးတရား အတူတူပင္ရရွိႏိုင္ပါသည္” ထို႔ေၾကာင့္ ရုပ္ပြားဆင္းတု ကိုးကြယ္ၾကသူမ်ား၏ စိတ္သည္ အခ်ဳပ္ျဖစ္သည္ ၊ အဓိကလည္းျဖစ္၏ ။ မိမိစိတ္သည္ စြမ္းလွ်င္ မိမိအား အက်ဳိးေပးစြမ္းမည္သာ ျဖစ္ေပသည္ ။ မိမိတို႔၏ ေနအိမ္မ်ားအသီးသီး တြင္ ရုပ္ပြားဆင္းတု ကိုးကြယ္ထားျပီးသည္ႏွင့္ လိုက္နာရမည့္စည္းကမ္းမ်ား ရွိပါသည္ ။ ဘုရားစင္ကို သီးျခားစင္ျမင့္ႏွင့္ ၊ ကိုးကြယ္ထားရမည္ (ဘုရားစင္ကို သီးျခားဘုရားခန္းႏွင့္စင္ျမင့္ ၊ ကိုးကြယ္ထားႏိုင္ မည္ဆိုလွ်င္ အထူးဆိုဘြယ္ရာမရွိေပ) မိမိအာရုံျပဳ ပူေဇာ္လိုသည့္အခ်ိန္တြင္ ဘုရားခန္းထဲ၀င္၍ ပူေဇာ္ ကိုးကြယ္ရပါသည္ ။ ဘုရားစင္ေရွ႕ ဒူးေထာက္ ေပၚကား မေနရေပ ၊ ျမတ္ဗုဒၶက္ို အဂါရ၀ ျဖစ္ေအာင္ ျပဳလုပ္ေနထိုင္ၾကလွ်င္ အျပစ္ျဖစ္ပါသည္ ။ အေျပာအဆို ယဥ္ေက်းသိမ္ေမြ႔ရပါမည္ ။ ဘုရားစင္ေရွ႕ထား ျပီး ဆဲဆိုျခင္း၊ မူးယစ္ေဆး၀ါး သံုးစြဲေသာက္စားျခင္း၊ ရန္ျဖစ္ျခင္းမ်ား မျပဳလုပ္ရပါ ၊ အထူးသျဖင့္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ တဦးခံယူျပီး ဗုဒၶဘာသာအသင္းအပင္းနဲ႔ ငါမပတ္သက္ခ်င္ပါ စေသာ အမဂၤလာစကားမ်ား မေျပာဆိုမိျခင္းသည္ သိပ္အေရးၾကီးလွပါသည္ ။ မိမိတို႔အိမ္တြင္ ဗုဒၶရုပ္ပြား ဆင္းတုေတာ္မ်ားကို ဘုရားစင္ႏွင့္ ကိုးကြယ္ထားျခင္းအားျဖင့္ ေဖၚျပလတၱ႔ံပါ အက်ဳိးေက်းဇူး(၉)မ်ဳိးကို ရရွိပါသည္ ။ (၁) ဘုရားစင္ရွိသည့္အတြက္ ဘုရားကိုျမင္ေနရျခင္း ၊ ဘုရားေ၀ယ်ာ၀စၥျပဳေနရျခင္း ၊ ဘုရားကို ကိုင္းညြတ္ သည့္စိတ္ျဖင့္ မေမ့ျခင္းႏွင့္ ဘုရားတရားႏွင့္ကင္းကြာ မေနျခင္းပင္ျဖစ္သည္ ။ (၂) ျမတ္စြာဘုရားကို ဖူးေတြ႔ရျခင္းျဖင့္ ဗုဒၶဘာသာအေပၚ ပို၍ ယံုၾကည္မႈ ေလးနက္လာသည္ ၊ (၃) အိမ္တြင္ ဘုရားစင္ရွိလွ်င္ စနစ္တက် ဆည္းကပ္ကိုးကြယ္မႈ ျပဳျခင္းျဖင့္ သတိျမဲျခင္းႏွင့္ ပညာဥာဏ္ ထက္ျမက္ျခင္းမ်ား ရွိလာသည္ ။ (၄) ကုသိုလ္တရားမ်ား တုိးပြားလာသည္ ။ (၅) စိတ္ညစ္ညဴးမႈရွိလာလွ်င္ ဘုရားစင္ ဘုရားေရွ႕ေတာ္သိို႔ သြားျပီး ဘုရားပန္းလဲျခင္း ၊ ျမတ္စြာဘုရားကို အေသအခ်ာၾကည့္ အာရုံျပဳလိုက္ျခင္းျဖင့္ စိတ္ညစ္ညဴးမႈမ်ား ပေပ်ာက္လာသည္ ။ အမွားအယြင္းမ်ား မျပဳလုပ္မိေတာ့ဘဲ ရပ္တန္းမွရပ္ျပီး စိတ္ၾကည္ႏူးမႈ ခ်က္ခ်င္းရရွိလာပါသည္ ။ (၆) အိမ္တြင္ ဘုရားစင္ရွိသျဖင့္ နာနာဘာ၀ ၀ိနာဘာ၀မ်ား၏ အေႏွာင့္အယွက္မ်ားမွ ကင္းျပီး မေၾကာက္မရ ြံ႕ ေနႏိုင္ပါသည္ ။ (၇) ဆင္းရဲဒုကၡကို သည္းခံလာႏိုင္သည္ ။ (၈) ဘုရားစင္ကို ပိုးမွ်င္ ဖုန္မ်ား ကင္းစင္ေအာင္ လွည္းက်င္းသုတ္သင္ျပီး က်က်နန ထားလွ်င္ အိမ္က်က္သ ေရ ၊ လူက်က္သေရ တက္ျပီး ဂုဏ္သိကၡာမ်ား တက္ပါမည္ ။ (၉) ဘုရားစင္ရွိသျဖင့္ ျမတ္စြာဘုရားႏွင့္ အတူတကြေနထိုင္ရသကဲ့သို႔ ျဖစ္ျပီး သူတပါး၏ ခ်ီးေျမွာက္ပူေဇာ္မႈ ကို ၊ ခံယူရရွိႏိုင္ပါသည္ ။ ။
No comments:
Post a Comment